Sierteelt voorop in verkoop via korte keten

CBS heeft de cijfers op een rij gezet van het tweede kwartaal van 2019 tot en met het eerste kwartaal van 2020. Daaruit blijkt dat Nederlandse landbouwbedrijven 1,5 miljard euro aan omzet genereerden uit de korteketenverkoop. De rechtstreekse omzet aan de consument bedroeg in deze periode 0,3 miljard euro en de verkoop via slechts één tussenschakel 1,2 miljard euro. Vanwege de periode waarover de gegevens beschikbaar zijn, kan het effect van de coronapandemie op de korteketenverkoop nog niet worden vastgesteld uit deze cijfers.

In de sierteelt werd 583 miljoen euro omzet gehaald uit de korteketenverkoop. De voedingstuinbouw neemt de tweede plek in met een omzet van 398 miljoen euro (26 procent van het totaal). Ook de melkveebedrijven (182 miljoen euro), akkerbouwbedrijven (108 miljoen euro) en de leghenbedrijven (56 miljoen euro) hebben een flink aandeel in de korteketenverkoop.

Via een tussenschakel

Het aandeel van de omzet uit korteketenverkoop via een tussenschakel bedraagt 79 procent. 21 procent werd direct van het boeren- of tuinderserf aan de consument verkocht. Per bedrijfstype zitten hier nog grote verschillen tussen. In de voedingstuinbouw bedroeg het aandeel korteketenverkoop via een tussenschakel 83 procent, terwijl dat bij de leghenbedrijven 66 procent was. Relatief veel eieren worden dus direct vanaf het boerenerf verkocht.

Bij voedingstuinbouw is er een duidelijk verschil tussen de teelt onder glas en de teelt in open grond. Bedrijven die telen onder glas halen 90 procent van de omzet uit de korteketenverkoop via een tussenschakel. Bij bedrijven met teelt van gewassen in open grond is dat 71 procent.

Het aantal landbouwbedrijven dat aan korteketenverkoop doet, steeg van 10,5 procent in 2017 naar 13,7 procent in 2020. Van de 52.700 land- en tuinbouwbedrijven op 1 april 2020 behaalden 7.200 bedrijven omzet uit de korte keten. Bedrijven die aan korteketenverkoop doen, halen hier gemiddeld bijna een derde van de totale omzet uit.

Regionale verschillen

Er zijn grote regionale verschillen in de korteketenverkoop. Bedrijven die via de korte keten verkopen, liggen verspreid over het hele land, maar sommige gemeenten springen eruit. Gemeenten met veel bedrijven in de sierteelt en de voedingstuinbouw, zoals Westland (130 bedrijven), West Betuwe (89 bedrijven), Horst aan de Maas (87 bedrijven), Alphen aan den Rijn (68 bedrijven) en Zundert (67 bedrijven), staan in de top. Met name in de provincies Friesland, Groningen en Drenthe zijn er verhoudingsgewijs minder bedrijven die aan korteketenverkoop doen.