Nederlandse expertise helpt de Turkse fruitteeltsector

Turkije is op de Europese markt al een grote speler in aardbeien, maar de teelt van blauwe bessen is nog gering. De markt voor dit product groeit wereldwijd explosief. De wereldhandel is in acht jaar tijd verdubbeld, meldt RaboResearch. Voor de komende jaren wordt eenzelfde groeitempo voorzien.

'Een van de grootste exporteurs van blauwe bessen is Marokko. Dat land is een voorbeeld voor wat mogelijk is in Turkije', zegt coördinator Frederique Vogel van Holland House of Fruits (HHF). Dit collectief van toeleveranciers, veredelaars en kennisinstellingen is een opvallend voorbeeld van export van Nederlandse tuinbouwexpertise.

'Het initiatief is drie jaar geleden genomen door de Landbouwraad van de Nederlandse ambassade in Turkije. Vervolgens is met financiering van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland een Partners for International Business (PIB)-overeenkomst gevormd', vertelt Vogel.

Het doel van HHF is om met Nederlandse technologische kennis en producten de teelt te verbeteren en te verduurzamen om zo de exportmogelijkheden te vergroten. Vooral een hogere kwaliteit producten en betere efficiëntie in naoogst kan Turkije een sterkere positie geven. Het consortium bedrijven biedt hiervoor de technieken.

Volgens trends en inzichten van marktvolgers, zoals RaboResearch, zijn er hoge verwachtingen van de kansen voor Turkije als zachtfruitproducent. Vogel: 'Het land heeft een goede teelttraditie, verscheidene klimaatzones en ligt strategisch ten opzichte van snelgroeiende economieën. Voorspeld wordt dat Turkije harder groeit dan het wereldwijde gemiddelde.'

Dat maakt het land niet direct een grootheid in blauwe bessen. Want die teelt is nu nog beperkt, met zo'n 1.800 hectare en een export van 45.000 ton in 2025. Maar de uitbreiding is groot, met veel aanplant van nieuwe struiken die in de komende jaren in productie komen.

Vruchtbaar seizoen

Voor HHF was 2025 een vruchtbaar seizoen. Twee resultaten springen in het oog. Met de organisatie van het Berry Forum Türkiye op 21 oktober in Antalya, naar voorbeeld van de International Soft Fruit Conference in Den Bosch, ging een belangrijke wens van HHF in vervulling. 'Dit is goed bezocht, met vooral Turkse bezoekers en van wie de helft telers', blikt Vogel terug.

Een ander speerpunt is het opleidingsprogramma dat begon met vier cursussen in diverse Turkse traditionele zachtfruitregio's, elk gericht op een andere teelt. Eind november vond de aardbeientraining plaats in Adana en begin december de training voor de blauwebessensector in Bursa. Elke training bestaat uit een cursusdag en een veldbezoek aan een modern teeltbedrijf.

'Turkije is een groot land met veel klimaten. Dat maakt een grote variatie aan teelten mogelijk. Er zijn ook nadelen, zoals de slechte samenwerking, moeizame financiering en matig ontwikkelde naoogstketen', zegt zachtfruitconsultant Marcel de Jong. Hij is een van de cursusleiders en aangesloten als zelfstandig bodem- en plantgezondheidsadviseur.

Hoog boven zeeniveau

Een deel van de teeltgebieden in Turkije ligt hoog boven zeeniveau, met koude winters. In deze regio's zijn high-chill-blauwebessenrassen geschikt om te telen. Deze vereisen een koude periode en komen wat later in bloei en in productie.

In het mediterrane deel van het land gebruiken telers low-chill-rassen, speciaal voor subtropische gebieden, maar ook geschikt voor bedekte teelt. Ze verdragen weinig kou en komen vroeg in productie. Met de mix van rassen kan Turkije in potentie een lang leveringsseizoen waarmaken.

'Met meer kennis over onder meer bemesting en gewasgezondheid kunnen de telers meer halen uit hun gewas. Niet alleen meer kilo's, maar een hoger kwaliteitsniveau, zodat ze hogere marktsegmenten kunnen bedienen', legt De Jong uit.

Twee derde van de tientallen cursisten bestaat uit telers en teeltmanagers. De rest betreft tuinbouwconsultants, distributeurs en adviseurs van regionale overheden. 'Zij kunnen de kennis weer overdragen aan andere telers', stelt de cursusleider. De meeste telers telen in substraat, vaak kokosmengsels in potten variërend van 30 tot 45 liter.

Enorm programma

De Turkse cursisten krijgen op één dag een enorm programma te verstouwen. De onderdelen zijn algemene kennis over het gewas en plantkenmerken, voeding en irrigatie, geïntegreerde gewasbescherming en bedrijfsmanagement.

'Zij leren over de behoefte per substraat, hoe je irrigatie en voeding maatgericht toepast en hoe je de mineralenhuishouding in balans houdt. Ook analyse en monitoring maken hier deel van uit', vertelt De Jong. In zijn eigen praktijk beschouwt hij monitoring door bijvoorbeeld plantsapanalyses als basis voor zijn advies.

Zeker zo uitgebreid is het onderdeel geïntegreerde gewasbescherming. 'We behandelen eerst veelvoorkomende ziektes, schadelijke insecten, bodemziekten, schimmels en bacteriën. Vervolgens gaat het om problemen scouten en een goede strategie inzetten', zegt de cursusleider.

Behalve op fungiciden en bactericiden zijn de cursisten ook gewezen op de mogelijkheden van nuttige natuurlijke vijanden voor biologische gewasbescherming. Ook de verbetering van de bestuiving komt aan de orde.
De PIB-overeenkomst voor HHF loopt in 2026 af. De initiatiefnemers denken al na over een vervolg.