'Bizar dat er vlak voor kerst pas duidelijkheid komt over Nitraatrichtlijn'

Hoewel LTO Nederland kritisch is op de generieke maatregelen die in het achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn waren voorgesteld, zorgt uitstel ervoor dat boeren langer in onzekerheid blijven over de toekomstige regels. Dit belemmert goed ondernemerschap en staat verdere verbetering van de waterkwaliteit in de weg, meldt de organisatie in een schriftelijke verklaring.

De Tweede Kamer drong eerder deze week aan op uitstel van het besluit totdat er een nieuwe kabinet is aangetreden. Vrijdag maakte demissionair landbouwminister Femke Wiersma bekend het achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn niet op 1 januari 2026 in te voeren.

Dit uitstel betekent dat het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn van kracht blijft totdat een nieuw actieprogramma is vastgesteld en doorgevoerd in nationale wet- en regelgeving. Daarmee blijven ook de bijbehorende maatregelen en beperkingen gelden.

Doelsturing op grondwater

LTO Nederland betreurt dat door het uitblijven van het achtste actieprogramma geen formele start kan worden gemaakt met doelsturing op het bovenste grondwater. 'Juist doelsturing kan agrariërs en de waterkwaliteit nieuw perspectief bieden, door te sturen op doelen in plaats van generieke maatregelen.'

In dit licht is het volgens de belangenorganisatie positief dat een meerderheid van de Tweede Kamer heeft uitgesproken hiermee door te willen gaan. 'Dat geeft vertrouwen dat doelsturing op grondwater alsnog een serieuze plek kan krijgen in het beleid.'

LTO Nederland roept het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur op om samen met de sector door te werken aan de verdere uitwerking van de doelsturingsaanpak. Zij vindt het essentieel dat deze aanpak zodanig wordt ingericht dat in het najaar van 2026 op grote schaal kan worden gemeten en dat deze metingen ook daadwerkelijk meetellen bij het verkrijgen van uitzonderingen.

Ook vraagt de organisatie het ministerie om voor september 2026 volledige duidelijkheid te geven over het mineralenbeleid dat vanaf 2027 gaat gelden. LTO Nederland verwijst bij het formuleren van dit beleid nadrukkelijk naar haar reacties op de internetconsultatie met betrekking tot het concept-achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn en de internetconsultatie met betrekking tot stikstofgebruiksnormen en de aanwijzing van aandachtsgebieden.

Jonge boeren teleurgesteld

Het NAJK is teleurgesteld over het besluit tot uitstel. 'Het is treurig dat jonge boeren en tuinders nog een jaar moeten werken met het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn', zegt bestuurder Hilde Coolman, die de portefeuille akkerbouw heeft. 'Het achtste actieprogramma biedt ruimte voor vakmanschap waar dat kan, en scherpt aan waar het doelbereik nog ver weg is.'

'Met het achtste actieprogramma zetten we stappen richting beleid op perceels- en gebiedsniveau, met doelsturing en daarmee meer eigen verantwoordelijkheid. Dat geeft ondernemers ruimte om hun vakmanschap in te zetten en draagt bij aan een betere waterkwaliteit. Door vast te houden aan het zevende actieprogramma blijven we steken in een generieke aanpak die onvoldoende helpt om de waterdoelen te halen', vindt Coolman.

Het concept-achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn bevat ook maatregelen waar de belangenbehartiger van jonge boeren en tuinders kritisch over is. Maar in de kern vindt de organisatie het een stap vooruit ten opzichte van het huidige beleid. Coolman: 'Door het uitstel blijven agrariërs gebonden aan uniforme voorschriften, ook in gebieden waar de doelen al worden gehaald.'

'Het is bizar dat er vlak voor het kerstreces pas duidelijkheid komt over het beleid voor het nieuwe jaar. De wintergewassen zitten nota bene al in de grond', vervolgt Coolman. 'We lopen met dit besluit bovendien risico op extra bemoeienis vanuit Europa.'

Waterschappen

De Unie van Waterschappen zegt grote zorgen te hebben over het concept-achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn. De organisatie is van mening dat met het actieprogramma – in de huidige vorm – verbetering van de waterkwaliteit verder uit beeld raakt.

Voor de Unie van Waterschappen is het essentieel dat een nieuw actieprogramma geen achteruitgang van de waterkwaliteit veroorzaakt en voldoende bijdraagt aan verbetering, om de Europese waterkwaliteitsdoelen te kunnen halen. Verder mag de resterende opgave niet worden afgewenteld op de regio. 'Het Rijk moet zijn systeemverantwoordelijkheid voor de mest- en nutriëntenproblematiek daadwerkelijk waarmaken.'

'Juist nu is het nodig om maatregelen te nemen die aantoonbaar bijdragen aan schoon en gezond grond- en oppervlaktewater. De aangenomen motie bevestigt dat deze zorgen breed leven en dat zorgvuldigheid noodzakelijk is', zo meldt de Unie van Waterschappen in een verklaring.