D66 en CDA willen doorpakken met doelsturing en zonering

'Samen aan de slag voor een sterker Nederland' heet de 'inhoudelijke en ambitieuze agenda' waarmee D66 en CDA andere partijen uitnodigen zich aan te sluiten bij een nieuwe coalitie. Het formatiestuk (zie onderaan artikel) werd dinsdagmiddag gepresenteerd door informateur Sybrand Buma en de partijleiders Rob Jetten (D66) en Henri Bontenbal (CDA).

'Met zijn vakmanschap en innovatiekracht levert de agrarische sector hoogwaardige en duurzame voedselproducten. Wij willen dat Nederlandse boeren weer kunnen doen waar ze goed in zijn, namelijk ondernemen', schrijven Jetten en Bontenbal in het formatiestuk.

Beide politici trekken het boetekleed aan over het vastlopen van de vergunningverlening. 'Dat Nederland in deze situatie zit, komt niet door boeren of natuurbeheerders. Het komt door de politiek. Een politiek die het stikstofvraagstuk steeds als een hete aardappel doorschoof naar de toekomst. Wij willen dit probleem samen oplossen.'

KDW vervangen door reductie

Net als het demissionaire kabinet willen D66 en CDA sleutelen aan de huidige wetgeving die Nederland op slot houdt. Ook zij willen de kritische depositiewaarde (KDW) vervangen door een juridisch houdbaar alternatief dat stuurt op emissiereductie en natuurherstel.

Bekend klinkt ook de wens om te komen tot doelsturing in de landbouw. Hiermee moeten boeren zelf gaan werken aan de doelen voor stikstof, waterkwaliteit en klimaat. Met een meetnetwerk worden landelijke en regionale doelen gemonitord. De landbouwsector moet evenredig bijdragen aan de klimaatdoelen.

D66 en CDA willen daarbij vasthouden aan wettelijke doelen in 2035 met een tussendoel in 2030. Ze tuigen weer een transitiefonds op, maar een budget wordt niet genoemd. Wel dat de vrijwillige beëindigingsregeling wordt voortgezet.

Bij een gebleken geborgde reductie wordt zo snel mogelijk een juridisch houdbare rekenkundige ondergrens ingevoerd. Hiermee kiezen D66 en CDA een voorzichtiger pad dan dat van het demissionaire kabinet. Die wilde veel sneller overgaan tot een hogere rekengrens.

Ondersteunen AI en robots

In het formatiestuk noemen de twee partijen innovatie de motor voor perspectief voor de landbouw. De inzet van AI, sensoren, drones en robots in de land- en tuinbouw wordt verder ondersteund met subsidies en kredieten. Met kennisclusters moet de aansluiting met de praktijk worden versneld.

Een voor de veehouderij gevoelig punt is dat Jetten en Bontenbal toe willen naar een dierrechtensysteem voor alle sectoren. Daarmee willen ze de grip op de productiecapaciteit in de veehouderij verstevigen. Dierrechten worden afgeroomd bij overdracht buiten familieverband. Dit moet bijdragen aan het terugdringen van de ammoniakuitstoot.

Voorts pleiten de twee partijen voor een grondgebonden melkveehouderij met een gesloten kringloop per bedrijf of gebied. Verder willen ze het gebruik van schadelijke gewasbeschermingsmiddelen afbouwen. Daarvoor worden bindende convenanten gesloten met sectorpartijen. De keten wordt ook aangesproken op eerlijke prijzen voor duurzame producten. Daarvoor moet een nieuw kabinet afspraken maken met agroketens.

Grotere opgaven in zones

Voor boeren rond stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden liggen er grotere opgaven. Als het aan de twee partijen ligt komt er zonering rond kwetsbare natuur met daarbinnen een gebiedsgerichte aanpak met hogere reductiedoelen. Ook hier worden door de formerende partijen nog geen getallen aan gekoppeld, maar wel de wens om bestaande natuurgebieden te verbinden en te vergroten.

Boeren in de zones zullen, net als bij het kabinet-Rutte IV, de keuze krijgen tussen extensiveren, omschakelen verplaatsen of stoppen. Hier komt geld voor compensatie of ondersteuning beschikbaar, onder meer voor agrarisch natuurbeheer in deze zones.

Om verplaatsing van bedrijven uit de omgeving van natuurgebieden mogelijk te maken, komt er naast regionale grondbanken een integrale nationale grondbank. Deze moet worden gevuld door langjarig structuur- en regiebeleid. Met stimulerende regelingen moeten gronden en bedrijven van boeren zonder opvolger verschuiven naar de (jonge) boeren die door willen. Ketenpartijen worden aangespoord hieraan bij te dragen, meldt het formatiestuk.